โปรไฟไหม้แผ่นดินไหวในไทย: รู้ทันรอยเลื่อน ประวัติแผ่นดินไหว และวิธีรับมือภัยธรรมชาติ
ประเทศไทยอาจไม่ใช่ประเทศที่เกิดแผ่นดินไหวรุนแรงบ่อยครั้งเหมือนญี่ปุ่นหรืออินโดนีเซีย แต่รู้หรือไม่ว่าเราเองก็มี “รอยเลื่อนมีพลัง” กระจายอยู่หลายแห่งทั่วประเทศ และเคยเกิดแผ่นดินไหวระดับกลางถึงสูงมาแล้วในอดีต การรู้เท่าทันภัยธรรมชาติอย่าง แผ่นดินไหวในไทย จึงเป็นสิ่งที่ทุกคนควรตระหนัก
รอยเลื่อนมีพลังคืออะไร?
รอยเลื่อนมีพลัง (Active Fault) หมายถึง แนวรอยเลื่อนของเปลือกโลกที่ยังคงมีการเคลื่อนตัวหรือมีศักยภาพที่จะเคลื่อนตัวได้อีกในอนาคต มักเป็นต้นเหตุของแผ่นดินไหวเมื่อแรงสะสมในแผ่นเปลือกโลกถูกปลดปล่อยออกมาอย่างฉับพลัน
รอยเลื่อนสำคัญในประเทศไทย
กรมทรัพยากรธรณีได้ระบุรอยเลื่อนมีพลังที่สำคัญในประเทศไทยไว้หลายแนว ซึ่งแต่ละแนวมีประวัติการเกิดแผ่นดินไหวและศักยภาพในการเกิดแผ่นดินไหวอีกในอนาคต
Credit : dmr.go.th ข้อมูลล่าสุดจากกรมทรัพยากรธรณี
กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังในประเทศไทย (ข้อมูลล่าสุดจากกรมทรัพยากรธรณี)
ประเทศไทยมี 16 กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังหลัก ได้แก่:
-
รอยเลื่อนแม่จัน – เชียงราย, เชียงใหม่
-
รอยเลื่อนแม่อิง – เชียงราย
-
รอยเลื่อนแม่ฮ่องสอน – แม่ฮ่องสอน, ตาก
-
รอยเลื่อนแม่ทา – ลำพูน, เชียงใหม่
-
รอยเลื่อนพะเยา – พะเยา, ลำปาง
-
รอยเลื่อนปัว – น่าน
-
รอยเลื่อนเถิน – แพร่, ลำปาง
-
รอยเลื่อนเชียงแสน – เชียงราย
-
รอยเลื่อนเวียงแหง – เชียงใหม่
-
รอยเลื่อนอุตรดิตถ์ – อุตรดิตถ์
-
รอยเลื่อนเมย – ตาก, กำแพงเพชร
-
รอยเลื่อนศรีสวัสดิ์ – กาญจนบุรี
-
รอยเลื่อนเจดีย์สามองค์ – กาญจนบุรี
-
รอยเลื่อนเพชรบูรณ์ – เพชรบูรณ์, เลย
-
รอยเลื่อนระนอง – ระนอง, พังงา, ชุมพร
-
รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย – สุราษฎร์ธานี, พังงา, ภูเก็ต
โอกาสเกิดแผ่นดินไหวจากรอยเลื่อนเหล่านี้
รอยเลื่อนบางแห่งในไทยสามารถปลดปล่อยพลังงานจนเกิดแผ่นดินไหวระดับ 6.0 – 7.5 ริกเตอร์ ได้ ซึ่งอาจสร้างความเสียหายต่อโครงสร้างอาคาร สะพาน เขื่อน และชีวิตประชาชนในวงกว้าง โดยเฉพาะหากอาคารไม่ออกแบบให้รับแรงสั่นสะเทือน
ประวัติการเกิดแผ่นดินไหวในประเทศไทย
ในอดีตประเทศไทยเคยเกิดแผ่นดินไหวหลายครั้ง โดยมีบางเหตุการณ์ที่สร้างความเสียหายรุนแรง เช่น:
-
ปี พ.ศ. 2478 (1935) – จังหวัดน่าน เกิดแผ่นดินไหวขนาด 6.5 ริกเตอร์
-
ปี พ.ศ. 2526 (1983) – จังหวัดกาญจนบุรี ขนาด 5.9 ริกเตอร์ มีบ้านเรือนเสียหายจำนวนมาก
-
ปี พ.ศ. 2537 (1994) – อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ขนาด 5.1 ริกเตอร์
-
ปี พ.ศ. 2557 (2014) – แผ่นดินไหวขนาด 6.3 ริกเตอร์ ที่ อำเภอแม่ลาว จังหวัดเชียงราย ส่งผลให้วัดและอาคารหลายแห่งได้รับความเสียหาย และถือเป็นเหตุการณ์รุนแรงที่สุดในรอบหลายทศวรรษ
โอกาสการเกิดแผ่นดินไหวในไทย
แม้แผ่นดินไหวในไทยจะไม่ได้เกิดบ่อย แต่ก็ มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น เนื่องจากแรงดันจากแผ่นเปลือกโลก และการเคลื่อนตัวของรอยเลื่อนที่ยังไม่สงบนิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่ใกล้ชายแดนประเทศพม่า ลาว และภาคใต้ฝั่งอันดามัน
กรมอุตุนิยมวิทยาได้ติดตั้งสถานีตรวจจับแผ่นดินไหวไว้ทั่วประเทศ เพื่อตรวจจับแรงสั่นสะเทือนและออกประกาศแจ้งเตือนแบบเรียลไทม์
วิธีการรับมือเมื่อเกิดแผ่นดินไหว
การเตรียมตัวรับมือแผ่นดินไหวไม่ใช่เรื่องยาก แต่ต้องรู้และฝึกซ้อมให้เป็นนิสัย โดยมีขั้นตอนดังนี้:
? ก่อนเกิดแผ่นดินไหว
-
ตรวจสอบว่า บ้านหรือที่ทำงานมีโครงสร้างแข็งแรง ทนต่อแรงสั่นสะเทือนได้
-
ติดตั้ง เฟอร์นิเจอร์และของหนัก ให้ยึดติดกับผนัง
-
เตรียม ชุดยังชีพ เช่น ไฟฉาย, แบตสำรอง, วิทยุ, น้ำดื่ม, อาหารแห้ง, และยารักษาโรค
-
วางแผนเส้นทาง หนีภัย และจุดนัดพบของครอบครัว
ขณะเกิดแผ่นดินไหว
-
หมอบ-คลุม-ยึด (Drop – Cover – Hold)
-
หมอบลงใต้โต๊ะหรือเฟอร์นิเจอร์ที่มั่นคง
-
ใช้แขนหรือหมอนคลุมศีรษะ
-
ยึดโต๊ะหรือเสาให้แน่น
-
-
อย่าวิ่งหนีออกจากอาคารขณะสั่น เพราะอาจโดนเศษกระจกหรือปูนตกใส่
-
หากอยู่กลางแจ้ง ให้อยู่ห่างจากอาคาร เสาไฟฟ้า และป้ายโฆษณา
หลังเกิดแผ่นดินไหว
-
ตรวจสอบสภาพตนเองและคนรอบข้าง
-
ระวัง อาฟเตอร์ช็อก (Aftershock) ที่อาจเกิดซ้ำ
-
ตรวจสอบก๊าซรั่ว ไฟฟ้าช็อต หรือโครงสร้างอาคารที่แตกร้าว
-
ติดตามข่าวสารจากหน่วยงานราชการ เช่น กรมอุตุนิยมวิทยา หรือ ปภ.
แผ่นดินไหวในไทย อาจไม่ใช่ภัยที่เกิดถี่ แต่มีโอกาสสร้างความเสียหายได้สูงหากไม่รู้เท่าทัน การเรียนรู้เรื่อง รอยเลื่อนในประเทศไทย, ประวัติการเกิดแผ่นดินไหว และเตรียมตัวรับมือจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกคน
ติดตามข่าวสารและการแจ้งเตือนภัยแผ่นดินไหวแบบเรียลไทม์ได้ที่ earthquake.tmd.go.th
